Δεν πρέπει να περιμένουμε καμία θετική αλλαγή στην Κίνα λόγω των Ολυμπιακών του Πεκίνου, αλλά από άλλους παράγοντες, όπως το υπάρχον δημοκρατικό κίνημα στην πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου, το οποίο θα αφυπνιστεί πολύ σύντομα, υποστηρίζει ένας από τους γνωστότερους εκτός Κίνας αντιφρονούντες, ο Χάρι Βου, περιγράφοντας παράλληλα με τα μελανότερα χρώματα την κατάσταση στη χώρα καταγωγής του. Φυλακισμένος για 19 χρόνια σε στρατόπεδο εργασίας, λόγω της κριτικής του για την εισβολή των Σοβιετικών στην Ουγγαρία το 1960, ο Βου είναι ο κυρίως υπεύθυνος για την αποκάλυψη λεπτομερειών για την ύπαρξη των κινεζικών γκουλάγκ -των «Λαογκάι», όρο που ο ίδιος εισήγαγε- στον υπόλοιπο κόσμο μετά την απόδρασή του στις ΗΠΑ το 1985. Εκεί, η εξασφάλιση μιας καλύτερης ζωής και οι επανειλημμένες κλήσεις του Κογκρέσου για να καταθέσει τις εμπειρίες του, εξηγούν ίσως τη θέση του όσον αφορά τη σημαντικότητα του Γκουαντάναμο και των αποτελεσμάτων της αμερικανικής εξωτερική πολιτικής -«δεν μπορούν να συγκριθούν με την σταθερά δικτατορική πολιτική της Κίνας», υποστηρίζει. Σε τηλεφωνική επικοινωνία με την «Ε», ο Βου τόνισε επίσης ότι «η Κίνα δεν είχε ποτέ ειρηνικές αλλαγές», κάτι που ελπίζει ότι δεν θα συνεχιστεί, πιστεύοντας ότι οι αντιφάσεις του κομμουνιστικού καθεστώτος ίσως «οδηγήσουν μια προοδευτική δύναμη στο μέλλον στο να πάρει τα ηνία χρησιμοποιώντας τον λαό», αναίμακτα.
Κύριε Βου, μιλάτε για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Κίνα για χρόνια. Πώς θα περιγράφατε την κατάσταση εκεί σήμερα;
«Η κυβέρνηση του Πεκίνου δεν θέλει να μιλάει για ανθρώπινα δικαιώματα. Σήμερα, στην Κίνα, καμιά γυναίκα δεν μπορεί να γεννήσει χωρίς κυβερνητική άδεια. Και μπορεί να έχει μόνο ένα παιδί. Εάν ανακαλυφθεί έγκυος χωρίς κρατική άδεια υποχρεώνεται σε έκτρωση. Μιλούμε για τριάντα με σαράντα εκατομμύρια εκτρώσεις τα τελευταία χρόνια, παρά τη θέληση του λαού. Δεύτερον, τα πρώτα τριάντα χρόνια του κομμουνιστικού καθεστώτος καμία θρησκεία δεν ήταν επιτρεπτή στην Κίνα. Με τον θάνατο του Μάο, λόγω της πολιτικής κατάρρευσης της χώρας, επέτρεψαν την εξάσκηση των θρησκευτικών καθηκόντων, χτίζοντας εκκλησίες με έξοδα του κομμουνιστικού κόμματος. Σήμερα, όλοι οι θρησκευτικοί λειτουργοί όλων των θρησκειών διορίζονται από την κυβέρνηση. Τρίτον, δεν υπάρχουν ελεύθερα ΜΜΕ. Η τηλεόραση, οι εκδοτικοί οίκοι, οι εφημερίδες διοικούνται από την κυβέρνηση. Οι δυτικοί μπορούν να επενδύσουν παντού, εκτός από τα ΜΜΕ. Δεν μπορεί να εκδοθεί ή να μεταδοθεί τίποτε μη ελεγμένο από την κυβέρνηση. Τέταρτον, από το ’49 μέχρι σήμερα έχουν εκτελεστεί πάρα πολλοί άνθρωποι. Από κυβερνητικά απόρρητα έγγραφα μάθαμε ότι μόνο τη χρονιά ’83-’84 εκτελέστηκαν 24.000 άνθρωποι. Και σήμερα, Κινέζοι αναλυτές εκτιμούν ότι κάθε χρόνο εκτελούνται 8-10.000. Το 2006 η Κίνα ήταν η δεύτερη χώρα παγκοσμίως σε αριθμό μεταμοσχεύσεων, 95% των οποίων, όπως παραδέχτηκε ο Κινέζος υπουργός Υγείας, γίνονται με όργανα εκτελεσμένων. Πέμπτον, η Κίνα έχει ένα τεράστιο σύστημα Λαογκάι (γκουλάγκ). Εάν κριτικάρεις ή διαφωνείς με την κυβέρνηση, κλείνεσαι εκεί, όπου πιθανόν περίπου δεκαπέντε εκατομμύρια άνθρωποι είναι σήμερα φυλακισμένοι. Εχει γίνει καμιά ανακοίνωση από την κυβέρνηση της Κίνας περί αλλαγής αυτής της πολιτικής; Οχι».
Λέγεται ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Μόσχας συντέλεσαν στην μείωση της νομιμότητας του σοβιετικού καθεστώτος, με τα γνωστά αποτελέσματα, και ότι παρομοίως, οι αγώνες του Πεκίνου θα επιφέρουν κάποια πολιτική αλλαγή. Συμφωνείτε;
«Ως τώρα δεν έχουμε συγκεκριμένα στοιχεία για κάτι τέτοιο, μόνο εικασίες. Το εύχομαι, αλλά δεν το νομίζω. Υπάρχει ήδη ένα δημοκρατικό κίνημα στην Κίνα, επεκτείνεται και αγγίζει όλους τους πολίτες 
της χώρας. Είμαι σίγουρος ότι οι Κινέζοι θα αλλάξουν το καθεστώς πολύ σύντομα. Αλλά δεν περιμένω ότι θα γίνει διαμέσου των Ολυμπιακών Αγώνων. Μην έχετε προσδοκίες γι’ αυτό».
Αναλυτές υποστηρίζουν ότι οι συνθήκες στη σημερινή Κίνα μοιάζουν πολύ με αυτές του 1989 που δημιούργησαν το κίνημα της Τιενανμέν, με υψηλό πληθωρισμό, διαφθορά και ανεργία στις αστικές περιοχές, με τις κατώτερες τάξεις σε οικτρή οικονομική κατάσταση. Πιστεύετε σε μια αναβίωση εκείνου του κινήματος;
«Το κίνημα του 1989 ήταν ένα ανεξάρτητο, μαζικό, δημοκρατικό κίνημα. Με την καταπίεση, το πέρασμα του χρόνου και τον κρατικό έλεγχο στη διακίνηση της πληροφορίας, οι νεαροί Κινέζοι σήμερα δεν γνωρίζουν τίποτε γι’ αυτό το κίνημα. Στα πανεπιστήμια τούς μιλούν για επιχειρήσεις, για σεξ, για ταξίδια και όχι για πολιτική. Πολλοί νέοι επίσης υποστηρίζουν σήμερα την κινεζική κυβέρνηση. Επιπλέον, οι περισσότεροι ηγέτες του φοιτητικού κινήματος της Τιενανμέν εξαφανίστηκαν, δεν υπάρχει συνέχεια στη δράση τους σήμερα. Αλλά πιστεύω ότι κάποιοι πρέπει να θυμούνται τα γεγονότα εκείνα, τον άοπλο νέο μπροστά από το τανκς, τους φοιτητές που λέγανε ότι ο Μάο ήταν ο μεγαλύτερος εγκληματίας στην Κίνα. Και πιστεύω ότι κάτι παρεμφερές με εκείνο το κίνημα μπορεί να ξαναγεννηθεί».
Πιστεύετε ότι είναι περισσότερο πιθανό να επέλθει μια αλλαγή εκ των έσω του κομμουνιστικού κόμματος ή το αντίθετο;
«Στην ιστορία της Κίνας όλες οι αυτοκρατορικές και άλλες δυναστείες τερματίστηκαν μέσω εμφυλίων πολέμων. Δεν είχαμε ποτέ ειρηνικές αλλαγές. Πάντα σκοτώναμε ο ένας τον άλλον. Ελπίζω ότι μια ειρηνική αλλαγή σήμερα είναι δυνατή».
Υπό ποιες προϋποθέσεις θα ξεσηκώνονταν οι καθημερινοί άνθρωποι στην Κίνα;
«Είναι δύσκολο. Η κινεζική κυβέρνηση έχει μεγάλη οικονομική ευχέρεια. Μπορεί να λύσει πάρα πολλά προβλήματα εξασφαλίζοντας σταθερότητα, με χρήματα που προέρχονται από τη Δύση. Αλλά μερικές φορές οι άνθρωποι δεν σκέφτονται το χρήμα. Σήμερα οι κομμουνιστές είναι καπιταλιστές. Ενας καπιταλιστής μπορεί να γίνει μέλος του κομμουνιστικού κόμματος, κάτι εντελώς αντίθετο με τις αρχές του κομμουνισμού. Οπότε οι αντιφάσεις αυτές ίσως κάποια μέρα οδηγήσουν μια προοδευτική δύναμη στο να πάρει τα ηνία χρησιμοποιώντας τον λαό».
Μπορεί να ειπωθεί ότι το αμερικανικό ενδιαφέρον για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Κίνα είναι υποκριτικό, μιας και οι επιδόσεις των ΗΠΑ δεν είναι καλές σε αυτόν τον τομέα, με τις φυλακές του Γκουαντάναμο, τα αίσχη της φυλακής Αμπού Γκράιμπ στο Ιράκ κ.ά. Τι πιστεύετε;
«Πιστεύω ότι ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι ένα παγκόσμιο θέμα, όχι μόνο μιας χώρας. Η Κίνα όμως είναι μια μεγάλη και σημαντική χώρα. Δεν πιστεύω ότι το Γκουαντάναμο είναι μεγάλο πρόβλημα. Είναι παροδικό, λόγω της 11ης Σεπτεμβρίου. Κρατούνται μόνο εκατό-διακόσια άτομα εκεί, και δεν είναι σταθερή πολιτική των ΗΠΑ. Αλλά στην Κίνα είναι πολύ ευρύτερο, με 
εκατομμύρια κρατούμενους. Υπάρχουν προβλήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλες τις χώρες, αλλά στην Κίνα το πρόβλημα είναι η συστηματική καταπάτησή τους από την κομμουνιστική κυβέρνηση».
Υποστηρίζεται, επίσης, ότι οι ΗΠΑ έχουν κατ’ εξακολούθηση στηρίξει δικτατορίες με κανέναν σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ελλάδα, τη Χιλή, το Ιράκ …
«Στην Αμερική μερικοί άνθρωποι έχουν λανθασμένα υποστηρίξει λάθος ανθρώπους σε άλλες χώρες. Εχουν συμβεί αυτά, αλλά έχουν γίνει από μια δημοκρατική χώρα. Σε μια δημοκρατική χώρα, τέτοια συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν αλλά δεν ζουν για πολύ. Δεν μπορούν όμως να συγκριθούν με τη σταθερά δικτατορική πολιτική της Κίνας». *
ΝΙΚΟΣ ΚΑΤΖΗΛΑΚΗΣ (N.Katzilakis) 